Spirometr i badanie spirometryczne - jak wygląda?

Spirometria (nazywana pomiarem oddechu) to badanie medyczne, podczas którego mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu oddechowego. Umożliwia pomiar objętości wydychanego powietrza oraz natężenie przepływu w czasie wdechu i wydechu. Pomiar objętości i pojemności płuc można przeprowadzić w warunkach statycznych i dynamicznych. Spirometria jest pomocna w ocenie wzorców oddychania, które identyfikują takie schorzenia, jak astma, zwłóknienie płuc, mukowiscydoza i POChP. Badanie to znajduje także szerokie zastosowanie w medycynie sportowej.
 

Dlaczego spirometria jest tak ważnym badaniem?

            Wykrycie patologii układu oddechowego w odpowiednim czasie pozwala na szybką diagnozę i dopasowanie optymalnego leczenia, które często pozwala na wydłużenie życia chorego i minimalizację objawów. Badanie spirometrem nie wymaga przygotowań, jest bezbolesna i trwa tylko kilka minut. Dlatego też, tak ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych.

Jakie są wskazania do przeprowadzenia spirometrii?

           W medycynie spirometria to podstawowa metoda diagnostyczna płuc, dlatego może zostać nam zlecona przez lekarza w wielu różnych przypadkach: przy objawach kaszlu, duszności, bólu w klatce piersiowej. Badanie spirometrem jest szczególnie wskazanie, jeśli występują podejrzenia astmy, przewlekłej choroby płuc lub chorób śródmiąższowych. Wśród osób, które w pierwszej kolejności powinny poddać się badaniu, wymienia się palaczy tytoniu oraz osoby powyżej 40-stego roku życia, które są regularnie narażone na zanieczyszczenia powietrza. Spirometr wykorzystywany jest przy monitowaniu przebiegu astmy (oceny upośledzenia układu oddechowego) lub przy diagnozowaniu dysfunkcji strun głosowych.

Kto nie powinien wykonywać tego badania?

            Wymuszone manewry wydechowe mogą pogorszyć stan zdrowia pacjentów cierpiących na niektóre schorzenia. Przed wykonaniem badania należy upewnić się czy nie ma żadnych przeciwwskazań. Spirometrii nie należy wykonywać się u osób, u których wykryto tętniaka aorty albo tętnicy mózgowej, a także u pacjentów po przebytej niedawno operacji okulistycznej czy po przebytym odwarstwieniu siatkówki. Badaniu nie powinny oddawać się pacjenci mający dolegliwości bólowe po operacji w zakresie jamy brzusznej lub klatki piersiowej, utrudniające pełny wdech i wydech w czasie badania.

Jak przygotować pacjenta do spirometrii?

            Wśród pacjentów częstym pytaniem, pojawiającym się przed wizytą u lekarza, jest, jak się przygotować do badania? Samo badanie  spirometrem jest bardzo krótkie, ale należy bezwzględnie przestrzegać wcześniejszych zaleceń. Od przygotowań oraz późniejszego zaangażowania w badanie zależy miarodajny wynik. Przed przystąpieniem do badania spirometrycznego wymagane jest poinformowanie pacjenta o tym, że:

• należy założyć ubranie wygodne, niekrępujące ruchów tułowia (klatki piersiowej i brzucha),

• nie należy palić papierosów ani pić alkoholu (przynajmniej przez 4 godziny, a najlepiej przez dobę),

• przez 2 godziny przed spirometrią należy powstrzymać się od spożywania obfitych posiłków,

• bezpośrednio przed badaniem (ok. pół godziny) nie należy wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego,

• podczas ustalania daty badania rejestratorka powinna poinformować pacjenta o obowiązku odstawienia przed badaniem leków rozkurczających oskrzela.

  

Jak przebiega badanie?

            Pierwszym punktem badania jest wywiad lekarza z pacjentem, podczas którego badany podaje swój wiek, wzrost, płeć i wagę. Informacje zapisywane są w pamięci komputera, który podłączony jest ze spirometrem. Właściwe badanie wykonuje się w pozycji siedzącej. Badanie polega na oddychaniu przez ustnik spirometru. Nos pacjenta zaciśnięty jest klipsem tak, by osoba badana mogła oddychać jedynie przez usta, w których trzyma ustnik, który jest podłączony do spirometru. Wargami należy odpowiednio objąć ustnik aparatu i krok po kroku wykonywać polecenia prowadzącego badanie. Początkowo pacjent oddycha spokojnie, później wdycha jak największą ilość powietrza, a następnie jak najmocniej wydmuchuje powietrze. Etap ten jest nazywany spirometrią dynamiczną. Proces spokojnych oddechów, a później głębokiego wdychania i mocnego wydychania powietrza powtarza się kilkakrotnie. Nazywane to jest spirometrią statyczną.
Próbę zazwyczaj powtarza się 3-krotnie. Uzyskane wyniki powinny być podobne - jest to jeden z wyznaczników prawidłowo wykonanej spirometrii.

           

Parametry i interpretacja

            Jakość wykonania spirometrii ocenia lekarz specjalista. Wyniki są przedstawione w postaci liczbowej i coraz częściej w postaci wykresów. Wykorzystuje się tzw. krzywą przepływ - objętość. Jest to wykres, w którym na osi pionowej wskazywany jest przepływ, a na poziomej - objętość wdychanego i wydychanego powietrza. Krzywa ma charakterystyczny kształt, którego ocena ułatwia interpretację wyników.

Najważniejsze parametry, które są oceniane podczas badania spirometrem:

• FEV1 jest to natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa. Odpowiada objętości powietrza wydychanego w pierwszej sekundzie natężonego wydechu. Pozwala ocenić drożność dróg oddechowych,

• FVC to natężona pojemność życiowa. Odpowiada ilości powietrza wydychanego podczas natężonego wydechu po maksymalnym powolnym wdechu. Obniżenie wartości FVC jest charakterystyczne dla schorzeń przebiegających ze zmniejszeniem ilości miąższu płuc,

• FEV1/FVC jest to iloraz FEV1 i FVC. Pozwala ocenić, czy zaburzenia obserwowane w spirometrii są wynikiem zwężenia oskrzeli albo czy zaburzenia są wynikiem zmniejszenia objętości płuc. W celu potwierdzenia wyniku testu zaleca się wykonanie pletyzmografii,

• PEF to maksymalna prędkość przepływu powietrza osiągnięta podczas maksymalnego wydechu. Dzięki temu parametrowi pomiar staje się bardziej dokładny jednakże, nie jest konieczny do oceny wyników spirometrii,

• MEF albo FEF 25, 50 i 75 to wskaźniki, które pozwalają na ocenę przepływu powierza w mniejszych oskrzelach. MEF i FEF to wskaźniki przepływowe, których wynik jest podawany w litrach na sekundę. Zmniejszenie wartości MEF bez zmiany pozostałych wskaźników spirometrycznych nie zawsze świadczy o stanie patologicznym,

           

Wyniki są zwykle podawane zarówno w surowych danych (litry, litry na sekundę) i przewidywanych procentach - wynik danych statystycznych jako procent „przewidywanych wartości” dla pacjentów o podobnych cechach (wzrost, wiek, płeć i waga). U każdego człowieka, w miarę starzenia się organizmu, czynność płuc stale się zmniejsza. Interpretacja wyników może się różnić w zależności od lekarza specjalisty. Ogólnie rzecz biorąc,  wyniki powyżej 80% są przyjmowane za prawidłowe.


Spirometria domowa - wsparciem dla pacjentów i specjalistów

Nowością, jaką oferuje nam firma od wielu lat zajmująca się projektowaniem i produkcją urządzeń do diagnostyki chorób płuc, są spirometry do użytku domowego - Spirobank Smart lub Spirobank Oxi z dodatkową funkcją pulsoksymetru. Takie spirometry domowe to niewielkie i proste w obsłudze urządzenia, z którymi bez problemu poradzi sobie każdy pacjent. Jedyne, co jest potrzebne do wykonania badania spirometrycznego w domu, to malutki spirometr i smartfon z zainstalowaną aplikacją spirometryczną. Aplikację można pobrać zarówno na system Android jak i iOS. Spirometr łączy się ze smartfonem przez Bluetooth. Na wyświetlaczu naszego telefonu wyświetlane są animacje mobilizujące podczas wykonywania badania, test w czasie rzeczywistym, a wyniki badania zapisywane są w pamięci telefonu. Możemy je w każdej chwili przesłać lekarzowi do konsultacji w wygodnym formacie PDF. Taki domowy spirometr zapewnia pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i kontrolę nad swoim zdrowiem. Ważne jest to przede wszystkim u osób cierpiących na przewlekłe choroby płuc - oszczędzają wtedy czas, bo omija je konieczność wizyt w specjalistycznych klinikach na regularne badania spirometryczne. 
 

Spirometr Spirobank Smart

Spirometr z pulsoksymetrem Spirobank Oxy