Diatermia chirurgiczna - co każdy użytkownik wiedzieć powinien
Diatermie chirurgiczne są w dzisiejszych czasach podstawowym wyposażeniem sal operacyjnych i gabinetów zabiegowych. Dzięki możliwości wielorakiej konfiguracji akcesoriów urządzenia, stanowią one jedno z najważniejszych narzędzi chirurga każdej specjalności.
Podstawowa zasada elektrochirurgii
Pacjent połączony z urządzeniem elektrochirurgicznym za pomocą dwóch elektrod – elektrody aktywnej oraz elektrody neutralnej stanowi obwód elektryczny. Diatermia chirurgiczna generuje napięcie elektryczne. Ponieważ biologiczne tkanki przewodzą prąd, płynie on pomiędzy elektrodami poprzez ciało pacjenta, które jest doskonałym przewodnikiem. Przepływ prądu wywołuje produkcję ciepła. Dzieje się tak, ponieważ elektrony próbują przezwyciężyć opór.
Diatermie chirurgiczne produkują prąd wysokiej częstotliwości o wysokim napięciu. Jest to dość istotne, bo dopiero częstotliwość powyżej 200kHz nie ma wpływu na układ nerwowo – mięśniowy oraz sercowy. Standardowe zasilanie 60Hz jest odczuwalne przez organizm ludzki, powoduje ból, skurcze mięśni i może być niebezpieczny dla zdrowia i życia pacjenta. Napięcie elektryczne ponad 200kHz jest bezpieczne w trakcie zabiegu chirurgicznego.
W trakcie ogrzewania tkanek zachodzą różne reakcje w zależności od temperatury:
Temperatura |
Efekt |
<40° |
- |
>40° |
Hipertemia - zatrzymanie pracy tkanek, tkanki zostają uszkodzone, następuje koagulacja, a w efekcie ścinanie się białek komórek |
>60° |
Dewitalizacja (obumieranie) tkanek, osuszanie przez odparowywanie wody, denaturacja, kurczenie się tkanki łącznej |
>100° |
Karbonizacja (zwęglenie) tkanek |
>300° |
Waporyzacja - odparowanie całej tkanki |
To, jaki efekt elektrochirurgiczny osiągniemy zależy od ilości i rozkładu ciepła w tkankach. Ilość ciepła natomiast definiowana jest przez:
-
zastosowane natężenie prądu i jego napięcie
-
oporność tkanki - przykładowo krew i mięśnie mają znacznie niższą oporność niż tłuszcz, różne tkanki w różnym stopniu mogą być ogrzewane, co zależy chociażby od ilości zawartej w nich wody
-
czas kontaktu elektrody aktywnej z tkanką
-
powierzchnia styku elektrody z tkanką (im elektroda jest mniejsza, tym większa jest koncentracja ciepła)
Efekty tkankowe osiągane za pomocą diatermii chirurgicznych
W zależności od powyższych czynników możemy osiągnąć następujące efekty tkanek:
- Cięcie
Szybkie nagrzanie tkanki do temperatury powyżej 100° daje nam efekt cięcia. Konieczne jest do tego wysokie napięcie ok. 200V. Tworzą się wtedy miniaturowe wyładowania, tzn łuki elektryczne. Nagły efekt cieplny w określonym miejscu powoduje wyparowanie płynu wewnątrzkomórkowego i wypalenie tkanki w pobliżu elektrody, co skutkuje otrzymaniem czystego cięcia. Elektroda nie dotyka bezpośrednio tkanki, silne nagrzewanie powoduje, że jest ona otoczona wciąż odparowanym płynem tkankowym, dlatego elektrodę przesuwamy bez żadnego oporu. Zazwyczaj do cięcia używamy noża, igły, szpatułki lub pętli o krawędzi liniowej, które są na wyposażeniu diatermii chirurgicznej.
- Koagulacja
Koagulacja wykorzystuje niskie napięcia, bądź napięcia modulowane z wysoką wartością szczytową, przerywane zdławioną falą sinusoidalną. Koagulacja działą na większym obszarze tkanki, przez co powoduje wolniejsze i słabsze ogrzewanie. W pierwszej kolejności ulegną koagulacji białka w tkance i krwi. Powolne odparowywanie i odwadnianie nie niszczy komórek, jedynie skleja naczynia krwionośne, powstrzymując krwawienie. Koagulacja bezkontaktowa to przekazywanie prądu o wysokim napięciu za pośrednictwem iskier (łuków elektrycznych), które docierają do większej powierzchni tkanki. Z tego powodu efekt ten jest pożądany przy rozleglejszych krwawieniach. Natomiast koagulacja kontaktowa nadaje się do likwidowania krwawienia miejscowego. Prąd koagulacji waha się w granicach 30-50W z napięciem szczytowym do 9000V.
- Prąd mieszany (cięcie z koagulacją)
Diatermie chirurgiczne posiadają możliwość pracy przy napięciu pośrednim między tym dla cięcia, a tym dla koagulacji, co pozwala wytwarzać różne efekty. Prąd mieszany umożliwia cięcie przy zachowaniu określonego stopnia homeostazy. Większy stopień koagulacji osiągniemy poprzez przerywanie prądu i zwiększanie napięcia. Im większy ten interwał, tym większy stopień koagulowanych tkanek w porównaniu z tymi odparowanymi.
Diatermia chirurgiczna - stosowane techniki elektrochirurgiczne
Rozróżniamy dwie podstawowe techniki operacyjne za pomocą diatermii chirurgicznych:
- Technika monopolarna
Jest to technika najczęściej stosowana. Mamy tu dwie odmienne elektrody – elektrodę aktywną o niewielkiej powierzchni styku, która tworzy efekt elektrochirurgiczny oraz elektrodę neutralną o stosunkowo dużej powierzchni, którą umieszczamy na ciele pacjenta możliwie najbliżej pola operacyjnego. Prąd elektryczny płynie od elektrody aktywnej poprzez ciało pacjenta do elektrody neutralnej i z powrotem do diatermii. Najwyższą gęstość posiada na końcówce sondy, która stanowi elektrodę aktywną, i umożliwia cięcie lub koagulację, natomiast w miejscu styku elektrody neutralnej z ciałem pacjenta wywołuje jedynie niewielki słabo wyczuwalny efekt cieplny ze względu na dużą powierzchnię elektrody i niską impedancję. Techniki monopolarne służą do cięcia, niszczenia i osuszania. W nowoczesnych diatermiach chirurgicznych stosuje się niekiedy dzielone elektrody neutralne lub elektrody wielopowierzchniowe, by uniknąć niebezpieczeństwa oparzenia poprzez słabe połączenie jej ze skórą pacjenta.
- Technika bipolarna
W technice tej obie elektrody umieszczone są w końcówkach narzędzia przypominającego pincetę i to pomiędzy nimi przebiega prąd. Droga prądu jest tu skrócona do tkanek uchwyconych pincetą. Jeden koniec pincety jest połączony z aktywnym biegunem elektrody diatermii chirurgicznej, drugi koniec z biegunem przeciwnym. Nie ma potrzeby stosowania elektrody neutralnej. Ze względu na krótką ścieżkę przebiegu prądu przez ciało pacjenta urządzenie powinno działać na niższym napięciu, a energia cieplna rozkłada się równomiernie. Technika bipolarna ma mniej zastosowań niż technika monopolarna, polecana jest do delikatnych tkanek o dużej przewodności i tam, gdzie chcemy uniknąć uszkodzenia pobliskich tkanek. Uważana jest jednak za metodę bezpieczniejszą ze względu na mniejszą powierzchnię przepływu prądu przez pacjenta.
Bezpieczeństwo najważniejsze - o czym musimy pamiętać używając diatermii chirurgicznych:
Należy zwrócić uwagę na dobre odizolowanie elektryczne pacjenta leżącego na stole operacyjnym np. poprzez umieszczenie go na izolowanym materacu. Przestrzeń między stołem a pacjentem powinna być sucha. Pacjent nie powinien stykać się z żadnym metalowym przedmiotem.
Elektroda neutralna powinna znajdować się możliwie najbliżej pola zabiegowego, by droga przepływu prądu przez ciało pacjenta byłą najkrótsza. Musi mieć ona dobry kontakt z ciałem pacjenta i mieć odpowiednio dużą powierzchnię styku.
Elektryczny kontakt pacjenta z uziemieniem może powodować oparzenia. Należy więc uważać na zbyt małą powierzchnię styku pacjenta na przykład ze stołem operacyjnym.
Iskry wytwarzane podczas zabiegu elektrochirurgicznego mogą powodować zapłon w kontakcie z niektórymi substancjami łatwopalnymi, np. niektórymi środkami dezynfekującymi, czy nawet gazami. Dlatego należy pamiętać o unikaniu takich substancji w pobliżu pola operacyjnego (np. preparatów dezynfekujących na bazie alkoholu) oraz usuwaniu tworzących się gazów podczas spalania, np. za pomocą specjalnego urządzenia usuwającego gazy EVAC. Diatermie chirurgiczne są bowiem najczęstszą przyczyną pożaru lub wybuchu na sali operacyjnej.
Gazy, które tworzą się podczas operacji, mogą być również szkodliwe dla zdrowia, dlatego oprócz odprowadzania dymu należy pamiętać o korzystaniu z masek.
Diatermie chirurgiczne, wytwarzając prądy elektrochirurgiczne mogą zakłócać pracę niektórych urządzeń podłączonych do pacjenta, np. urządzeń monitorujących stan pacjenta. Należy więc pamiętać o odpowiednim umieszczeniu elektrody neutralnej i ułożenie przewodów elektrochirurgicznych jak najdalej od innych przewodów.
Dla pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem serca oraz kobiet w ciąży dla większego bezpieczeństwa zalecana jest technika dwubiegunowa.
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą diatermii chirurgicznych >>
Przejdź do strony głównej Wróć do kategorii Strefa wiedzy